อุตสาหกรรมแห่งอนาคตสุดล้ำยุค

The Industries of the Future by Alex Ross (2017)

หนังสือ The Industries of the Future หรืออุตสาหกรรมแห่งอนาคต เป็นหนังสือที่เป็นหมุดหมายสำคัญซึ่งเขียนโดย Alex Ross อดีตที่ปรึกษาอาวุโสด้านนวัตกรรมในรัฐบาลของประธานาธิบดีโอบามา ซึ่งทำให้ผู้เขียนมีประสบการณ์วงในของรัฐบาล รวมถึงมีโอกาสเดินทางไปเยี่ยมชมห้องปฏิบัติการชั้นนำด้านนวัตกรรมจากทั่วโลก

หนังสือประกอบไปด้วยเนื้อหา 6 บท เน้นนวัตกรรมที่สำคัญ คือ หุ่นยนต์และระบบอัตโนมัติ จีโนม เงินในโลกดิจิทัล และข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data)

โลกใหม่ของหุ่นยนต์

ผู้เขียนฉายภาพให้เห็นความก้าวหน้าของหุ่นยนต์ในปัจจุบัน ยกตัวอย่างหุ่นยนต์ต่างๆ เช่น หุ่นยนต์โรบินาที่เป็นเพื่อนกับผู้สูงอายุ ฮิวแมนนอยด์ช่วยดูแลงานบ้าน อาชิโมของฮอนด้าที่เข้าใจความเคลื่อนไหวและอารมณ์ของมนุษย์ ปัจจุบันวงการ หุ่นยนต์ประกอบด้วยผู้ยิ่งใหญ่ 5 ประเทศ คือญี่ปุ่น จีน อเมริกา เกาหลีใต้และเยอรมนี โดยในฝั่งตะวันออก เช่นญี่ปุ่นนั้น วัฒนธรรมเอื้อให้ยอมรับหุ่นยนต์มากกว่าวัฒนธรรมตะวันตกที่กลัวหุ่นยนต์อย่างฝั่งลึก

การที่หุ่นยนต์เก่งกาจขึ้นมากในปัจจุบัน เกิดจากปัจจัยสำคัญ 2 ประการคือ การคิดต้นแบบจำลองความคิดของหุ่นยนต์ที่ดีขึ้น (Belief Space) และ การเชื่องโยงความรู้ของหุ่นยนต์ผ่านคลาวด์ (Cloud Robotics) ดังนั้น เมื่อความคิดของหุ่นยนต์ดีขึ้น แล้วหุ่นยนต์เชื่อมต่อกับคลาวด์ มันก็จะเข้าถึงข้อมูลและประสบการณ์ร่วมของหุ่นยนต์ตัวอื่นๆ แล้วนำมาเพิ่มประสิทธิภาพของตนเองได้

รถยนต์ไร้คนขับก็ถือว่าเป็นหุ่นยนต์รูปแบบหนึ่ง ปัจจุบันมีหลายบริษัทที่กำลังวิจัยและพัฒนาอย่างเข้มข้น แม้ไม่ใช่บริษัทรถยนต์ เช่นห้องปฏิบัติการวิจัย Google X พยายามพัฒนา Google Car ดังนั้น บริษัทรถยนต์จึงอาจถูก Disrupt จากบริษัทที่อยู่คนละวงการได้ แม้แต่อูเบอร์ ที่กำลังวิจัยและพัฒนาแท็กซี่ไร้คนขับขึ้นมา รวมทั้งมีหลายบริษัทที่พัฒนาการใช้โดรนเพื่อส่งของแทนคนส่งพัสดุ เช่นโดรนของบริษัท Amazon

หุ่นยนต์ถูกนำมาประยุกต์ใช้ในหลากหลายวงการ นอกจากการดูแลผู้สูงอายุ รถยนต์ไร้คนขับ โดรน แล้วยังมีหุ่นยนต์ผ่าตัดดาวินชี หุ่นเรเวนและระบบซิเดซิสที่ใช้ในวงการแพทย์

ผู้เขียนชี้ประเด็นว่าการตัดสินใจว่าจะใช้หุ่นยนต์หรือมนุษย์ทำงานจะพิจารณารายจ่าย 2 ประเภท คือ เงินลงทุน กับค่าดำเนินงาน มนุษย์นั้นใช้เงินลงทุนน้อย แต่มีค่าดำเนินงาน (เงินเดือน สวัสดิการ) สูง ในขณะที่หุ่นยนต์ใช้เงินลงทุนสูง แต่ค่าดำเนินงานต่ำ ทุกวันนี้แนวโน้มคือค่าแรงมนุษย์สูงขึ้นเรื่อยๆ ในขณะที่ต้นทุนหุ่นยนต์ต่ำลงเรื่อยๆ ดังนั้น นายจ้างจึงมีแนวโน้มนำหุ่นยนต์มาใช้แทนมนุษย์มากขึ้น มนุษย์จึงต้องพัฒนาไปสร้างงานแบบใหม่ๆ แล้วนำหุ่นยนต์มาช่วยงานน่าเบื่อต่างๆ แทนมนุษย์ มีงานวิจัยชี้ว่างานของชาวอเมริกัน 47% เสี่ยงจะถูกหุ่นยนต์แย่งงานที่สุด

ทางออกที่ผู้เขียนเสนอคือการแบ่งความมั่นคั่งที่ได้จากหุ่นยนต์ มาลงทุนการศึกษาและพัฒนาทักษะให้ผู้ได้รับผลกระทบจากหุ่นยนต์ให้สามารถปรับตัวรับกับโลกของหุ่นยนต์ได้

นวัตกรรมเปลี่ยนโลก

ในหนังสือยังกล่าวถึงนวัตกรรมอีกจำนวนมาก เช่นเรื่องวงการจีโนมซึ่งพัฒนาขึ้นมากหลังจากการถอดรหัสจีโนมมนุษย์ ทำให้สามารถตรวจพบโรคร้ายและรักษาให้หายก่อนได้ และในอีกไม่นานนัก การอ่านรหัสพันธุกรรมจะกลายเป็นเรื่องทั่วไปในราคาที่ลดต่ำลงมามาก

ระบบเงินดิจิทัลก็เป็นอีกนวัตกรรมที่พัฒนาไปมาก ทั้งการให้บริการทางการเงินผ่านโทรศัพท์มือถือ สกุลเงินดิจิทัลอย่าง Bitcoin และระบบบล็อกเชน หนังสือได้กล่าวถึงคำสัมภาษณ์ของชาร์ลี ซองเฮิร์สต์ นักลงทุนชื่อดังถึงอนาคตของเงินดิจิทัลว่า ในระยะยาว เงินทั้งหมดจะกลายเป็นดิจิทัล สกุลเงินรัฐบาลเล็กๆ จะหายไป เราจะใช้สกุลเงินที่ไม่ต้องจ่ายค่าธรรมเนียม สุดท้ายจะเหลือเงิน 6 สกุล คือ ดอลลาร์ ยูโร เยน ปอนด์ หยวนและบิทคอยน์

เทคโนโลยีที่อยู่เบื้องหลังบิทคอยน์ อย่างบล็อกเชน เป็นเทคโนโลยีที่คาดว่าจะเปลี่ยนโฉมระบบต่างๆ ไปทั้งหมด โจอิ อิโต จาก MIT Media Lab ให้สัมภาษณ์ว่า บล็อกเชนจะเปลี่ยนโฉมหน้าของธนาคาร กฎหมาย และบัญชี เพราะว่าบล็อกเชนจะลดค่าใช้จ่าย และตัดคนกลางทิ้ง

ผู้เขียนยังกล่าวถึงการโจมตีทางไซเบอร์อันเป็นความเสี่ยงที่สำคัญ จนอาจเป็นสงครามในอนาคต และเขียนถึงการวิเคราะห์ข้อมูลขนาดใหญ่ (Big Data) ที่จะทำให้บริษัทต่างๆ ให้บริการได้แบบเฉพาะบุคคล รวดเร็ว รวมทั้งเพิ่มประสิทธิภาพการเชื่อมโยงกายภาพกับโลกดิจิทัลได้อย่างดี

เด็กในวันนี้ต้องทำอะไรบ้างเพื่ออยู่รอดในอนาคต?

ส่วนสุดท้าย ผู้เขียนตั้งคำถามที่น่าสนใจว่า “เด็กในวันนี้จะต้องทำอะไรเพื่ออยู่รอดในโลกอนาคต” นวัตกรผู้ให้สัมภาษณ์หลายคนในหนังสือได้ตอบคำถามนี้หลากหลายกันไป ทั้งการให้เด็กมีโอกาสเปิดหูเปิดตาในประเทศต่างๆ เพื่อเรียนรู้วัฒนธรรมที่หลากหลาย การฝึกภาษาคอมพิวเตอร์ เช่น ภาษาไพทอน การเรียนรู้วิธีคิดหรือทักษะการวิเคราะห์ และการค้นหาสิ่งที่เหมาะสมกับตนเอง

การเปลี่ยนแปลงได้เกิดขึ้นแล้วทั่วโลก เมื่ออ่านหนังสือเล่มนี้แล้ว เราจะเห็นภาพชัดขึ้นว่าโลกได้เดินทางมาถึงจุดไหนและกำลังจะไปทางไหน เพื่อจะได้เตรียมพร้อม คว้าโอกาส สร้างอนาคต เตรียมรับความเสี่ยง ปรับตัวและอยู่ร่วมกับอนาคตได้อย่างมีความสุข